Urgenter dan ooit: Hoe vangen we toekomstige arbeidstekorten binnen de industrie op?
Dat de Vlaamse arbeidsmarkt sterk onder druk staat, is geen nieuws. Door vergrijzing neemt de beroepsbevolking af. Er is een evolutie van de arbeidsmarkt gaande waarin we van een situatie met structureel overaanbod naar een situatie met een groot structureel tekort zullen evolueren. Voor welke uitdagingen staan we en wat is de oplossing op lange termijn? In deze aflevering van onze podcast Duurzame Innovatie bespreken Geert Van Hootegem van HIVA-KU Leuven, Joris Peeters, hoofd digitalisatie bij ZF Group en Dirk Torfs van Flanders Make de omvang van het probleem, de urgentie ervan en mogelijke lange termijn oplossingen.
De krapte op de arbeidsmarkt is veelzijdig. Aan de ene kant is er een daling van het aantal jongeren dat de arbeidsmarkt betreedt, terwijl aan de andere kant oudere mensen de arbeidsmarkt verlaten. Daarnaast zorgen technologische vooruitgang en de behoefte aan duurzaamheid voor nog meer uitdagingen. Om deze reden hebben bedrijven geschoolde werknemers nodig om deze vooruitgang te ondersteunen en zich aan te passen aan veranderende eisen. Immers, de vaardigheden die vandaag nodig zijn, verschillen aanzienlijk van die uit het verleden, waardoor bijkomende opleiding en bijscholing nodig zijn.
Urgentie
Voor veel bedrijven is het tekort aan arbeidskrachten nu al een dringend probleem. Niet alleen is het tastbaar in kwantitatieve zin, ook kwalitatieve tekorten beginnen hun tol te eisen. Het is immers zowel een uitdaging om genoeg mensen te vinden voor de beschikbare functies als mensen met de juiste vaardigheden. Klanten vragen steeds meer om duurzame producten en processen, die nieuwe benaderingen en vaardigheden vereisen. We zien dan ook een groeiende behoefte aan training, zowel intern als extern, om de kloof te overbruggen en aan de veranderende eisen te voldoen.
De onderliggende oorzaken van de tekorten
Het tekort op de arbeidsmarkt is terug te voeren op demografische verschuivingen die ongeveer 83 jaar geleden begonnen. Het lage geboortecijfer tijdens de Tweede Wereldoorlog werd gevolgd door een compenserende stijging van het aantal geboorten na de oorlog. Daardoor betraden vanaf de jaren 1960 een groot aantal mensen de arbeidsmarkt. Structurele factoren zoals dalende geboortecijfers en vergrijzing hebben echter bijgedragen aan het huidige tekort. Deze overgang van een overaanbod naar een tekort aan arbeidskrachten heeft zich in de loop der tijd ontwikkeld en bereikt nu een kritiek punt.
De uitdaging aangaan
Bedrijven zoals ZF Wind Power voelen sterk de gevolgen van dit tekort aan arbeidskrachten. De behoefte aan gespecialiseerde mechanische vaardigheden zorgt voor uitdagingen bij het vinden van geschikte kandidaten. Om deze uitdaging aan te gaan, is een veelzijdige aanpak nodig. Joris Peeters geeft aan: “Het is een uitdaging om daar creatief mee om te gaan: hoe doe je dat zelf en hoe doe je dat samen met onderwijs en met onderzoeksinstituten om die juiste vaardigheden te hebben en te blijven hebben?”
Investeren in technologische vooruitgang is cruciaal, maar ook het benadrukken van emotionele intelligentie en teamwerk mag je niet vergeten. Het vermogen om samen te werken, snel te analyseren en collectieve oplossingen te vinden is van vitaal belang in een steeds veranderend landschap.
Onderwijs en opleiding hervormen
Om het tekort aan arbeidskrachten effectief aan te pakken, moet het onderwijssysteem worden aangepast. Omdat we altijd de luxe hadden om een overvloed op de arbeidsmarkt te hebben, zagen we een toevlucht tot specialisatie. Na 60 jaar heeft deze zelfde specialisatie nu geleid tot schaarste, waardoor er een grotere behoefte aan samenwerkingsvaardigheden is ontstaan. Dirk Torfs geeft daarover aan: “parate kennis is belangrijk, maar als ik dat niet kan doen samen met anderen, dan hebben we niet genoeg dynamiek om op de veranderingen die op ons afkomen te anticiperen en oplossingen te bieden”.
De oplossing? Het onderwijs moet zich naast vaardigheden die zicht richten op de veranderingen in de markt, ook richten op het stimuleren van teamwerk en samenwerking. En dit hoeft lang niet altijd alleen maar gefaciliteerd te worden door onderwijsinstellingen. Bedrijven kunnen ook bijdragen door trainingsprogramma's op maat aan te bieden aan zowel nieuwe als bestaande werknemers. Investeren in mensen en kansen bieden om te groeien zullen cruciaal zijn om talent te behouden en te zorgen voor een geschoold personeelsbestand.
Tijd om te handelen
Het tekort aan arbeidskrachten binnen de sector is een dringend probleem dat onmiddellijke aandacht vereist. Door de onderliggende oorzaken te begrijpen, de urgentie in te zien en strategieën te implementeren zoals onderwijshervormingen en gerichte opleidingsprogramma's, kunnen we deze uitdaging effectief aanpakken. Samenwerking tussen bedrijven, onderwijsinstellingen en onderzoeksinstituten is de sleutel tot het dichten van de vaardigheidskloof en het veiligstellen van een duurzame en concurrerende industrie voor de toekomst.
Benieuwd naar de volledige podcast-aflevering? Beluister of download de aflevering dan via:
