Cobots en veiligheid op de werkplek: het is meer dan technologie. Doe de test hier!

Cobots op de rand van Industrie 5.0
Collaboratieve robots, of cobots, zijn ontworpen om met mensen samen te werken in een gedeelde werkruimte. Wij definiëren een cobot als "elk type robot dat in een industriële en/of logistieke context wordt gebruikt en samenwerkt met een menselijke medewerker in een gedeelde werkomgeving". In tegenstelling tot industriële robots werken collaboratieve robots (cobots) zonder veiligheidshekken. Deze gewijzigde context leidt tot de noodzaak om de veiligheid van cobots systeembreed te benaderen. Toch ligt de huidige veiligheidsfocus van collaboratieve werkruimten vooral op het technologieontwerp. Technologie stond centraal in Industrie 4.0, maar in de komende Industrie 5.0 ligt de focus op mensgerichtheid. Daarom zullen cobots een belangrijke rol spelen in Industrie 5.0.
Onbetwist potentieel, maar achterblijvende toepassing op de werkvloer
Het is geen verrassing dat robotica in de lift zit om menselijke arbeid te ondersteunen. Arbeidstekorten en productiviteitsoptimalisatie stimuleren organisaties om meer robots en cobots in te zetten.
Het potentieel van cobots staat buiten kijf. Ze kunnen taken uitvoeren die repetitief, belastend of gevaarlijk zijn. Daardoor kunnen mensen zich richten op complexer of creatiever werk. De installatie van cobots groeide tussen 2020 en 2021 met 50%. Toch vertegenwoordigen cobots slechts 7,5% van de totale robotinstallaties wereldwijd. Ze winnen echter duidelijk aan populariteit.
De "cobot-safety" tegenstrijdigheid
Cobots zijn ontworpen om veilig rond mensen te werken. Ze zijn uitgerust met ingebouwde veiligheidsvoorzieningen zoals sensoren en camera's, waarmee ze kunnen detecteren of er iemand in de buurt is. Cobots kunnen ook hun snelheid en beweging aanpassen om botsingen te voorkomen. Daarom bestempelen sommigen cobots als inherent veilig.
Het idee dat cobots inherent veilig zijn, kan echter een misleidend gevoel van veiligheid geven. Deze opvatting is gericht op machineveiligheid en is blind voor het feit dat er ook andere risicofactoren kunnen zijn dan machineveiligheid. Zoals stress veroorzaakt door de cobot of een gebrek aan training. Echter, wanneer de focus ligt op machineveiligheid, kunnen cobots té veilig zijn. Dat wil zeggen dat cobots zo veilig zijn dat ze de productiviteit belemmeren door een té strikte toepassing van regels. Bijvoorbeeld wanneer een cobot halverwege zijn beweging stopt omdat hij tegen zijn vermogensdrempel aan zit. Deze tegenstrijdigheid in de cobotveiligheid leidt tot verwarring bij de gebruiker. Daarnaast is er ook een gebrek aan kennis over de veilige werking van cobots.
Al deze elementen dragen bij aan de lage adoptiegraad van cobots.
Om verwarring te voorkomen moet de veiligheid van cobots vanuit een systeembreed perspectief worden benaderd. Er moet rekening worden gehouden met zowel het technische ontwerp als het welzijn van de operators.
Hulpmiddel om het veiligheidsbewustzijn en de kennis van het systeem te vergroten
Om dit probleem aan te pakken hebben we de Cobot Safety Readiness Assessment Tool ontwikkeld. Deze diagnostische, zelfevaluatietool helpt bedrijven om hun cobot-veiligheidsgereedheid te beoordelen. De tool vergroot ook het bewustzijn van en de kennis over systeembrede cobot-risicofactoren.
Hoe 'safety-ready' voor cobots ben je? Doe de test!
Om te testen hoe 'Safety-Ready' je bent om een cobot te installeren, hebben we onze Cobot Safety Readiness Assessment Tool ontwikkeld. Deze tool is een voorbereidend, informatief instrument en komt niet in de plaats van de verplichte veiligheidsrisicobeoordeling. Al je betrokken stakeholders kunnen de tool gebruiken, wat leidt tot meer veiligheidsreflectie en ondersteunt een betere besluitvorming.
Bronnen en meer informatie
- Berx, N., Adriaensen, A., et al. (2022) ‘Assessing System-Wide Safety Readiness for Successful Human–Robot Collaboration Adoption’, Safety, 8(3), p. 48. doi: 10.3390/safety8030048.
- Berx, N., Decré, W., et al. (2022) ‘Identification and classification of risk factors for human-robot collaboration from a system-wide perspective’, Computers & Industrial Engineering, 163, p. 107827. doi: 10.1016/j.cie.2021.107827.
- Berx, N., Decré, W. and Pintelon, L. (2022) ‘Het veiligheids spanningsveld bij slimme cobots’, in Dhondt, S. and Dessers, E. (eds) Robot zoekt collega. Kritak. Available at: https://www.lannoo.be/nl/robot-zoekt-collega.
- Cotta, J. et al. (2021) Industry 5.0 Towards a sustainable, human-centric and resilient European industry. Brussels: European Commision. doi: 10.2777/308407.
- International Federation of Robotics (2022) World Robotics 2022, Market Presentation. https://ifr.org/downloads/press2018/2022_WR_extended_version.pdf